۸ عادت اشتباه که سلامت کلیه‌ها را تهدید می‌کند
به گزارش همشهری آنلاین، بسیاری از ما بدون آگاهی، رفتارهایی داریم که به مرور باعث تضعیف عملکرد کلیه‌ها می‌شوند. بیماری‌های کلیوی اغلب بدون علائم واضح شروع می‌شوند و زمانی مشخص می‌شوند که آسیب جدی وارد شده است.
شناخت عادت‌های اشتباه روزمره که سلامت کلیه‌ها را تهدید می‌کنند، می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از نارسایی کلیه ایفا کند. در این مطلب جامع از همشهری آنلاین، به ۸ عادت نادرست و رایجی می‌پردازیم که ممکن است ندانسته مرتکب شوید و با راهکارهای کاربردی، مسیر اصلاح آن‌ها را نشان می‌دهیم.
نوشیدن ناکافی آب در طول روز
آب، مهم‌ترین عامل در عملکرد درست کلیه‌هاست. کلیه‌ها برای فیلتر کردن سموم و مواد زائد بدن به آب نیاز دارند. کم‌آبی، غلظت مواد زاید در خون را بالا میبرد و کلیه‌ها را مجبور به فعالیت بیشتر می‌کند، که در درازمدت به فرسودگی بافت کلیه منجر می‌شود.
دلایل اهمیت آب کافی:
۱. آب، محیطی فراهم می‌کند که کلیه‌ها بتوانند ادرار تولید کنند و سموم را دفع نمایند.
۲. نوشیدن آب کافی خطر ابتلا به سنگ کلیه را به شدت کاهش می‌دهد.
۳. کم‌آبی می‌تواند منجر به بالا رفتن سطح کراتینین در خون شود که یکی از شاخص‌های آسیب کلیوی است.
اگر ادرار شما تیره یا بدبو است، ممکن است نشانه‌ای از کم‌آبی بدن باشد. به‌طور معمول، نوشیدن ۶ تا ۸ لیوان آب در روز برای بیشتر بزرگسالان توصیه می‌شود، اما در روزهای گرم یا در زمان فعالیت بدنی، این میزان باید افزایش یابد.
مصرف بیش‌ازحد نمک در رژیم غذایی
نمک از جمله مواد غذایی مورد علاقه بسیاری از افراد است، اما مصرف زیاد آن یکی از مخرب‌ترین عوامل برای کلیه‌ها محسوب می‌شود. سدیم بیش از حد، باعث احتباس مایعات در بدن شده و فشار خون را بالا میبرد. فشار خون بالا نیز یکی از دلایل اصلی آسیب به مویرگ‌های ظریف داخل کلیه‌هاست.
خطرات مصرف زیاد نمک:
۱. فشار زیاد بر کلیه‌ها برای حذف سدیم اضافی
۲. افزایش خطر بروز فشار خون مزمن، یکی از عوامل اصلی نارسایی کلیه
۳. افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی – کلیوی (Cardio-renal syndrome)
بسیاری از غذاهای فرآوری‌شده مانند چیپس، سوسیس، غذاهای کنسروی و حتی نان‌های صنعتی دارای نمک پنهان هستند. بهتر است در پخت غذا از ادویه‌های طبیعی و گیاهان معطر استفاده شود و نمک به حداقل ممکن برسد.
بیشتر بخوانید: علائم اولیه نارسایی کلیه | ۵ علامت که نشان‌دهنده نارسایی کلیه است
زیاده‌روی در مصرف مسکن‌ها و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی
داروهایی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و دیکلوفناک، جزو داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی هستند که مصرف آن‌ها بدون تجویز و نظارت پزشک می‌تواند باعث کاهش جریان خون در کلیه‌ها شود.
مشکلات ناشی از مصرف بی‌رویه این داروها:
۱. اختلال در خون‌رسانی به کلیه‌ها و در نتیجه کاهش عملکرد آن‌ها
۲. ایجاد بیماری «نفروپاتی دارویی» که در صورت عدم رسیدگی، می‌تواند به نارسایی مزمن کلیه منجر شود
۳. افزایش خطر بروز احتباس مایعات و تورم، به‌ویژه در افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی
اگر نیاز به مصرف داروهای ضد درد دارید، حتماً با پزشک مشورت کنید و هرگز دارویی را برای مدت طولانی بدون تجویز ادامه ندهید. برای دردهای مزمن بهتر است از روش‌های جایگزین مانند فیزیوتراپی، ماساژ یا درمان‌های مکمل استفاده شود.
رژیم‌های پرپروتئین و پرگوشت
رژیم‌های غذایی با پروتئین بالا ممکن است برای کاهش وزن محبوب باشند، اما مصرف مداوم پروتئین‌های حیوانی در مقادیر زیاد، بار کاری کلیه‌ها را افزایش می‌دهد.
اثرات منفی رژیم پرپروتئین:
۱. افزایش تولید اوره و اسید اوریک، که باید توسط کلیه‌ها دفع شوند
۲. اسیدی شدن محیط بدن و افزایش بار اسیدی کلیه‌ها
۳. تشدید روند پیشرفت بیماری کلیوی در افراد با عملکرد ناقص کلیه
پروتئین برای بدن ضروری است، اما تعادل در مصرف آن مهم است. استفاده از منابع گیاهی پروتئین مانند عدس، نخود، لوبیا و سویا می‌تواند فشار کمتری به کلیه‌ها وارد کند و در عین حال نیازهای بدن را تامین کند.
بی‌توجهی به بیماری‌های مزمن مانند دیابت و فشار خون
کنترل نکردن بیماری‌های مزمنی مانند دیابت و فشار خون یکی از دلایل شایع ابتلا به نارسایی کلیه است. قند خون بالا به عروق ریز کلیه آسیب می‌زند و فشار خون بالا نیز باعث تخریب تدریجی بافت کلیه‌ها می‌شود.
راهکارهای مدیریت این بیماری‌ها:
۱. انجام تست‌های منظم قند خون و فشار خون
۲. رعایت دقیق رژیم غذایی تحت نظر پزشک یا متخصص تغذیه
۳. مصرف به‌موقع داروهای تجویز شده و پیگیری‌های مداوم پزشکی
۴. خودمراقبتی و پایش مداوم وضعیت جسمی
حتی اگر هنوز دچار بیماری کلیوی نشده‌اید، کنترل این بیماری‌ها می‌تواند از بروز مشکلات در آینده جلوگیری کند.
بیشتر بخوانید: انواع بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری
عدم تحرک و سبک زندگی کم‌تحرک
کم‌تحرکی نه‌تنها برای سلامت قلب، بلکه برای کلیه‌ها نیز خطرناک است. سبک زندگی ساکن باعث افزایش وزن، بالا رفتن قند خون، فشار خون و کاهش جریان خون به اندام‌های حیاتی از جمله کلیه‌ها می‌شود.
پیامدهای کم‌تحرکی برای کلیه‌ها:
۱. افزایش مقاومت به انسولین و خطر ابتلا به دیابت نوع ۲
۲. کاهش ظرفیت کلیه‌ها برای تصفیه مؤثر خون
۳. افزایش احتمال تجمع چربی اطراف کلیه‌ها
فعالیت بدنی منظم مثل پیاده‌روی روزانه، دوچرخه‌سواری یا یوگا می‌تواند عملکرد کلیه‌ها را تقویت کرده و سلامت کلی بدن را ارتقاء دهد.
عادت به نگه‌داشتن ادرار برای مدت طولانی
بسیاری از افراد به‌دلیل مشغله کاری، سفر، یا حتی تنبلی، ادرار خود را به مدت طولانی نگه می‌دارند. این عادت می‌تواند منجر به عفونت‌های دستگاه ادراری و آسیب به مثانه و کلیه‌ها شود.
خطرات نگه‌داشتن ادرار:
۱. افزایش رشد باکتری‌ها در مجاری ادراری
۲. انتقال عفونت به کلیه‌ها و ابتلا به پیلونفریت (عفونت کلیه)
۳. اختلال در عملکرد مثانه و افزایش فشار روی کلیه‌ها
بهتر است ادرار را به‌محض احساس نیاز دفع کنید و به بدن اجازه دهید سیستم دفع طبیعی خود را بدون مانع انجام دهد.
بی‌توجهی به علائم اولیه بیماری‌های کلیوی
بیماری کلیه اغلب در مراحل اولیه بدون علامت است، اما نشانه‌هایی هرچند خفیف می‌تواند زنگ هشدار باشد. نادیده گرفتن این علائم باعث می‌شود بیماری به مراحل پیشرفته‌تر برسد که درمان دشوارتر و پرهزینه‌تر است.
علائم اولیه‌ای که نباید نادیده گرفته شوند:
۱. خستگی مداوم و ضعف بی‌دلیل
۲. ورم پاها، مچ پا یا صورت به‌ویژه در صبح
۳. کاهش یا تغییر در دفعات و رنگ ادرار
۴. فشار خون بالا که به دارو پاسخ نمی‌دهد
۵. احساس تهوع، کاهش اشتها یا طعم فلزی در دهان
در صورت مشاهده این علائم، حتماً با پزشک مشورت کرده و آزمایش‌های عملکرد کلیه را انجام دهید. تشخیص زودهنگام کلید پیشگیری و درمان موفق است.
سخن پایانی
کلیه‌ها، با وجود آنکه کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند، از حیاتی‌ترین اعضای بدن به‌شمار می‌روند. این اندام‌های بی‌صدا، هر روز هزاران لیتر خون را تصفیه کرده و تعادل بدن را حفظ می‌کنند.
اما عادت‌های نادرست مانند کم‌آبی، مصرف نمک و داروهای مسکن، رژیم غذایی نامتعادل، کم‌تحرکی، کنترل نکردن بیماری‌های مزمن، نگه‌داشتن ادرار و بی‌توجهی به علائم، همه می‌توانند در سکوت کلیه‌ها را در معرض آسیب قرار دهند. با اصلاح این رفتارها، نوشیدن آب کافی، تغذیه مناسب، تحرک روزانه و پیگیری وضعیت پزشکی، می‌توان سلامت کلیه‌ها را حفظ کرده و از عوارض پرهزینه و دردناک بیماری‌های کلیوی جلوگیری کرد.
