تولیدکنندگان داخلی در دام ارز دولتی

گروه سلامت خبرگزاری مهر: در شرایطی که تولید داخلی با ظرفیت‌های بالقوه و نیروی انسانی ماهر خود می‌تواند نیازهای بازار داخلی را تأمین کند و حتی به صادرات بپردازد، اما همچنان با چالش‌های جدی مواجه است.

یکی از این چالش‌ها، حمایت‌های ناصحیح از واردات و تخصیص‌های غیرشفاف ارز است که به‌طور غیرمستقیم باعث ضعیف شدن تولیدکنندگان داخلی می‌شود. تولیدکنندگانی که باوجود کیفیت بالا و توان رقابتی در بازار جهانی، با مشکلاتی چون فشارهای ارزی و سیاست‌های ناکارآمد روبه‌رو هستند.

در این میان، حمایت از تولید داخلی باید از طریق روش‌هایی مانند تخصیص درست یارانه‌ها، قیمت‌گذاری واقعی و جلوگیری از ورود بی‌رویه کالاهای مشابه خارجی، به اولویت اصلی دولت تبدیل شود. بازگشت این حمایت‌ها به مصرف‌کنندگان واقعی، یعنی بیماران و مردم، می‌تواند گام مثبتی برای تقویت تولید داخلی، جلوگیری از فساد و قاچاق و نهایتاً ارتقای کیفیت محصولات بومی باشد. تنها در این صورت است که تولیدکنندگان داخلی می‌توانند در کنار رقابت با برندهای خارجی، جایگاه خود را در بازارهای جهانی تثبیت کنند و به موفقیت‌های بیشتری دست یابند.

سید عمران امامی تولید کننده تجهیزات پزشکی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: با توجه به اینکه تولیدات داخلی از ظرفیت بالایی برخوردار است، اما تا کنون هیچ حمایتی از سمت دولت دریافت نشده است و مسئله کمر شکن تولید داخل ارزی است که به وارد کننده داده می‌شود.

وی افزود: مسئله اصلی که کمر تولید کننده را می‌شکند، ارزی است که از سوی دولت به واردکننده داده می‌شود، به طوری که امروزه یک محصول مشابه خارجی در بازار با قیمت حدود ۶۰۰ هزار تومان به فروش رسیده و این در حالی است که اگر تولید کننده داخلی محصولش را کمتر از ۵۰۰ هزار تومان عرضه کند، باعث ضرر آن تولید کننده می‌شود و این در حالی است که قیمت واقعی کالای خارجی بدون دریافت ارز دولتی، در کشورهای همسایه تا ۳ میلیون تومان نیز به فروش می‌رسد.

امامی اشاره داشت: مشکل اینجاست که این کالاها با بارکد وارد می‌شوند و ما به عنوان تولیدکننده اجازه نداریم آنها را برای مقایسه و بررسی فنی خریداری کنیم. نتیجه این سیاست‌ها، قاچاق معکوس است؛ به این معنا که کالاهای وارداتی با ارز دولتی، به جای مصرف داخلی، از کشور خارج می‌شوند و به‌راحتی می‌توان این محصولات را در چمدان گذاشت و به کشورهای همسایه برد و با چند برابر قیمت فروخت؛ بدین شکل به جای حمایت ارزی از واردات، در عمل به خروج غیرقانونی کالا و فساد منجر می‌شود.

وی تأکید کرد: یارانه و حمایت ارزی باید مستقیماً به مصرف‌کننده یعنی بیمار داده شود، نه به واردکننده‌. بدین شکل هم جلوی قاچاق و رانت گرفته می‌شود و هم بیماران واقعی از آن بهره‌مند می‌شوند.

امامی مطرح کرد: در دولت شهید رئیسی در برخی حوزه‌ها این طرح اجرا شد؛ یعنی یارانه و ارز به صورت مستقیم به بیمار پرداخت شد و نتایج مثبتی داشت. بیمه می‌تواند محصول را به قیمت واقعی خریداری کند و مبلغی از آن را تقبل کند تا بیمار فقط مبلغ اندکی را از جیب خود پرداخت کند. این شیوه عادلانه است، از تولید داخل حمایت می‌کند و جلوی رانت و فساد را نیز می‌گیرد.

انتقاد از نظام توزیع یارانه‌ای و لزوم واقعی‌سازی قیمت‌ها

این تولید کننده تجهیزات پزشکی تصریح کرد: در جلساتی که برای بررسی مسائل حوزه تولید و واردات برگزار می‌شد، برخی افراد طوری رفتار می‌کردند که انگار ما قصد داریم فشار اقتصادی به بیماران وارد کنیم، در حالی‌که هدف ما تنها واقعی‌سازی بازار و قیمت‌ها است.

وی ادامه داد: ما بر این باوریم که قیمت‌ها باید واقعی شود تا تولید داخلی صرفه اقتصادی داشته باشد، زیرا در حال حاضر با این سیاست‌ها تولیدکننده داخلی در حال نابودی است. از طرف دیگر پولی که باید به نفع بیمار خرج شود، در بسیاری از موارد اصلاً به دست فرد بیمار نمی‌رسد.

ممنوعیت واردات بدون حذف رانت ارزی بی‌فایده است

امامی در ادامه با انتقاد از اثرگذاری محدود ممنوعیت واردات بر حمایت از تولید داخلی گفت: اگر ممنوعیت واردات اعمال شود، اما همچنان ارز دولتی به برخی داده شود، عملاً اتفاقی برای تولیدکننده واقعی نمی‌افتد. همان واردکننده سابق با تغییر شکل و عنوان، به‌عنوان تولیدکننده ظاهر می‌شود و باز هم از منافع برخوردار است.

وی افزود: مقطعی که ممنوعیت واردات لغو شد، برخی از فعالان این حوزه با ارائه شکایت‌هایی سعی در تخریب تولید داخلی داشتند. یکی از این شکایات، نامه‌ای بود که مدعی بود صد پزشک نسبت به کیفیت محصولات ایرانی اعتراض کرده‌اند. این در حالی است که ما به‌صورت میدانی با اکثر مراکز درمانی در ارتباط هستیم و هیچ‌گاه چنین بازخوردی دریافت نکرده‌ایم.

این تولید کننده تجهیزات پزشکی مطرح کرد: هنگامی که تخصیص ارز و حمایت‌ها از مسیرهای رانتی و لابی‌گری پیش برود، ممنوعیت واردات صرفاً به ظاهر تغییر می‌کند و واردکننده‌ها با تغییر عنوان، همچنان همان منافع را می‌برند، در حالی که تولیدکننده واقعی بیرون گود مانده و صرفاً شعار و وعده می‌شنود.

رشد پیوسته طی سه سال گذشته

وی با اشاره به تلاش‌های صادراتی تولیدات داخلی، اظهار داشت: از حدود سه سال پیش که شرایط بازار داخلی را نامساعد دیدیم، به‌طور جدی وارد حوزه صادرات شدیم. خوشبختانه روند صادرات رو به رشد بوده و اکنون در سه کشور از منطقه CIS (کشورهای استقلال‌یافته شوروی سابق)، محصولات ما نمونه‌سازی شده، تأییدیه کیفی گرفته و در دو کشور نیز به فروش رسیده است.

وی اذعان کرد: در منطقه خاورمیانه نیز نمونه محصول به چند کشور ارائه شده و در یکی از آن‌ها مراحل ثبت رسمی محصول در حال نهایی‌شدن است. در صورت تکمیل این فرآیند، صادرات ما در این منطقه نیز به‌صورت گسترده‌تری ادامه خواهد یافت.

رقابت‌پذیری تولیدات داخلی با برندهای جهانی

امامی در پاسخ به این پرسش که تولیدات داخلی توان رقابت با برندهای جهانی را دارند؛ تصریح کرد: محصولات ما نه‌تنها قابل رقابت با نمونه‌های خارجی هستند، بلکه در مقایسه با برندهای هندی و چینی عملکرد بهتری دارند. در برخی شاخص‌ها نیز با برندهای اروپایی مانند فرانسوی، آلمانی و انگلیسی هم‌سطح هستیم.

وی ادامه داد: برندهای ژاپنی و آمریکایی هم در این حوزه فعال‌اند و ما در تلاشیم با ارتقای کیفیت و توسعه سبد محصولات، فاصله خود را با این برندها کاهش دهیم. برخی از مدل‌های خاص آن‌ها را نیز در برنامه توسعه خود گنجانده‌ایم و مراحل طراحی و تولید آن‌ها را آغاز کرده‌ایم.

بازار صادرات بدون انحصار؛ زمینه‌ساز رشد محصولات ایرانی

این تولید کننده تجهیزات پزشکی با تأکید بر ظرفیت رقابتی محصولات ایرانی در بازارهای بین‌المللی گفت: یکی از مهم‌ترین گام‌هایی که در مسیر رقابت‌پذیری برداشته‌ایم، افزودن مدل‌های جدید به سبد محصولات بوده است؛ محصولاتی که ما را در کنار برندهای مطرح آمریکایی نیز قابل مقایسه و رقابت‌پذیر می‌کند.

وی با اشاره به حضور موفق در بازارهای صادراتی افزود: ما در بازارهایی چون عراق، پاکستان، افغانستان، اردن، نیجریه، کنیا و مصر حضور داشتیم و خوشبختانه با وجود رقابت آزاد و نبود انحصار، توانستیم در اغلب موارد رضایت مشتریان را جلب کنیم. در این کشورها برندهای معتبر جهانی حضور دارند، اما بالانس قیمت و کیفیت ما، مزیت رقابتی محسوب می‌شود و در بحث کیفیت، تقریباً هیچ نقد جدی از سوی مشتریان دریافت نکردیم.

حذف تضاد منافع و اصلاح سیاست‌های حمایتی

این تولیدکننده تجهیزات پزشکی در ادامه با اشاره به مهم‌ترین مطالبات از دولت و وزارت بهداشت گفت: اولین مطالبه ما، حل تضاد منافع در ساختار وزارت بهداشت است. وزارت بهداشت هم‌زمان ناظر، صادرکننده مجوز، خریدار و سیاست‌گذار این حوزه است. این تعدد نقش‌ها باعث شده که بعضاً فرآیندهایی که باید به نفع تولید باشد، عملاً در مسیر مخالف آن قرار گیرد.

امامی خاطر نشان کرد: دومین مطالبه ما کاهش مداخلات دولت در بازار است. قیمت‌گذاری دستوری، تخصیص غیرشفاف ارز و مداخله‌های متعدد باعث شده که بازار از مسیر واقعی خود فاصله بگیرد. پیشنهاد ما این است که حمایت‌ها، به‌جای تزریق به واردکننده، به مصرف‌کننده نهایی منتقل شود؛ یعنی منابع ارزی برای بیمه‌ها هزینه شود تا بیمار مستقیماً از حمایت دولت بهره‌مند شود.