از نخستین تزریق خون در ایران تا تأسیس سازمان انتقال خون / پیری جمعیت در گیلان؛ چالش جدید چرخه اهدای خون

به گزارش خبرگزاری طبنا (گیلان): خون سالم، نجات دهنده زندگی است و همه روزه، در سراسر جهان بسیاری از افراد به خون و فرآورده های خونی نیاز دارند، به طوری که از هر سه نفر مردم دنیا، یک نفر در طول زندگی احتیاج به تزریق خون و فرآورده های خونی پیدا می کند.

بر اساس شواهد و قرائن موجود، سابقه اولین تزریق خون در کشور ما به سال های ابتدایی دهه 20 هجری شمسی بر می گردد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1358 با تصویب هیئت وزیران دولت موقت، سازمان انتقال خون به وزارت بهداری واگذارشد. در سال 1363 در پی تدوین اساسنامه جامع سازمان انتقال خون ایران و تصویب آن توسط مجلس شورای اسلامی، این سازمان به عنوان تنها متولی تامین خون و فرآورده های خونی کشور در زمینه جمع آوری خون معرفی شد.

و اما تاریخچه رسمی انتقال خون در استان گیلان به سال 1339 ه.ش بر می گردد که توسط جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران پایه گذاری گردید که با استقرار در ساختمان بالای مغازة «حاج‌آقا چینی‌چیان» واقع در خیابان اعلم‌الهدای فعلی که از طرف شهرداری واگذار شده بود کار خود را آغاز گردید. در حال حاضر این سازمان در 8 شهر دارای پایگاه انتقال خون بوده، در دو شهر رودبار و صومعه سرا یک روز در هفته و نیز یک اتوبوس ثابت در شهر رشت مستقر می باشد. از طرفی با بهرگیری از یک اتوبوس انتقال خون سیار شهرهای فاقد مراکز ثابت در چرخه اهدای خون فعال می باشند.

نیاز به خون و فرآورده های خون به صورت مداوم وجود دارد و به طور مرتب هم در حال افزایش است. بارزترین مثال برای موقعیت هایی که در آن نیاز مبرم به خون پیدا می شود، زمان بروز حوادث و سوانح گوناگون نظیر تصادفات رانندگی، سوختگی ها و اعمال جراحی است. همچنین زنان باردار در حین زایمان، نوزادان و به خصوص نوزادان نارسی که به زردی دچار می شوند، نیازمند خون هستند و از طرفی بیماران مبتلا به سرطان که تحت شیمی درمانی یا اشعه درمانی قرار دارند هم از مصرف کنندگان خون و فرآورده های خون هستند. بسیاری از بیماران دیگر مانند بیماران تالاسمی و هموفیلی نیز ناگزیرند برای بهره مندی از یک زندگی به نسبت طبیعی برای تمام عمر به شکل منظم خون یا فرآورده های خون دریافت کنند.

شاخص اهدای خون بر اساس استانداردهای جهانی دریک هزار نفر جمعیت سنجیده می شود، بر اساس گزارش های سازمان جهانی بهداشت شاخص اهدای خون به ازای هر هزار نفر جمعیت در کشورهایی با درآمد متوسط به بالا 16 و در کشورهایی با درآمد بالا 31نفر است که بر این اساس ایران دارای موقیعت خوبی است.

رسیدن شاخص اهدای خون به عدد27 در هر هزار نفر جمعیت کشور، نشان‌دهنده روند رو به رشد استقبال مردم برای اهدای خون است و شاخص 33 در استان گیلان بیانگر بلوغ فرهنگ اهدای خون در مردم گیلان و برنامه ریزی مناسب این سازمان در استان است. اما مسلما ادامه این سیر صعودی تنها در سایه تبدیل ضرورت اهدای خون به یک فرهنگ و یک باور عمومی میسر خواهد بود. حرکتی که توجه افراد جامعه و حمایت همه جانبه سازمان ها و نهادهای مسئول در زمینه سلامت و فرهنگ کشور را طلب می کند.

بزرگ‌ترین چالش‌های پیش رو در استان گیلان بحث پیری جمعیت بوده که خود روند اهدا را کاهش داده و روند مصرف فرآورده‌های خونی را افزایش می‌دهد. از طرفی کمبود نیروی انسانی، نبود پایگاه انتقال خون در همه شهرهای استان، نیاز به فعالیت 24 ساعته پایگاه‌های شهرهای قطب درمانی مانند بندرانزلی به جهت سرعت در درمان بیماران و همچنین گسترش امکانات فرآوری خون در شهرستان‌ها از دیگر چالش‌های سازمان انتقال خون استان گیلان می‌باشد.