بازتوانی روانی و جسمی، کلید بازسازی زندگی پس از بحران است
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از وبدا، کوروش اعتماد، رئیس مرکز مدیریت شبکه معاونت بهداشت وزارت بهداشت، با اشاره به تعریف بازتوانی در دوران پس از جنگ گفت: بازتوانی تعاریف مختلفی دارد، اما رایج‌ترین آن به مجموعه فرآیندها و اقداماتی اطلاق می‌شود که پس از یک حادثه، با هدف توانمندسازی جمعیت آسیب‌دیده، بازگشت فعالیت‌های روزمره و بازیابی الگوهای زندگی پیش از بحران انجام می‌شود و در عین حال، فرصت توسعه پایدار را برای جامعه نیز فراهم می‌کند.
وی با بیان اینکه بازتوانی دارای ابعاد جسمی، روانی، اجتماعی، اقتصادی و معنوی است، تأکید کرد: این ابعاد در ارتباط نزدیک با یکدیگر قرار دارند و در مجموع، مفهوم بازتوانی جامع را شکل می‌دهند.
اعتماد خاطرنشان کرد: بخش مهمی از این بازتوانی که بر عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است، شامل بازتوانی جسمی و روانی می‌شود.
رئیس مرکز مدیریت شبکه درباره بازتوانی جسمی توضیح داد: این بخش شامل اقداماتی حمایتی است که به افراد ناتوان پس از حادثه ارائه می‌شود تا بتوانند بار دیگر به‌عنوان افراد مولد در جامعه فعالیت کنند.
به گفته وی، هدف اصلی آن، حداکثرسازی عملکرد فردی، ارتقا مشارکت اجتماعی، کاهش محدودیت‌ها و تأمین خدماتی مانند فیزیوتراپی، کاردرمانی، اعضای مصنوعی و سایر تسهیلات مرتبط است.
اعتماد همچنین با اشاره به اهمیت بازتوانی روانی افزود: در این حوزه، حمایت‌های روان‌شناختی پس از ضربات روانی ناشی از مرگ نزدیکان یا شوک حادثه ارائه می‌شود و این حمایت‌ها نه‌تنها برای آسیب‌دیدگان بلکه برای امدادگران و مسئولان نیز ضروری است.
رئیس مرکز مدیریت شبکه معاونت بهداشت وزارت بهداشت معتقد است: این نوع بازتوانی در سه بازه زمانی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت اجرا می‌شود و اهدافی چون تسهیل فرآیندهای روان‌شناختی، تقویت احساس تسلط، کاهش درماندگی، شناسایی افراد در معرض اختلالات روانی و بازگشت فعال به چارچوب اجتماعی را دنبال می‌کند.
اعتماد در ادامه به برنامه‌های پیشنهادی برای دوره ریکاوری پس از جنگ پرداخت و گفت: در بخش سلامت روان و حمایت اجتماعی، غربالگری و مشاوره روان‌شناسی فردی و گروهی برای بازماندگان، مصدومان، سربازان، کودکان و به‌ویژه گروه‌های آسیب‌پذیر در دستور کار قرار می‌گیرد. همچنین تقویت مراکز سلامت روان در مناطق آسیب‌دیده، آموزش کادر درمان برای شناسایی آسیب‌های روانی و اجرای برنامه‌های بازگشت به جامعه در میان‌مدت و بلندمدت از جمله اقدامات مهم در این مرحله است.
وی درباره بازسازی زیرساخت‌های حیاتی نیز گفت: تسریع در تعمیر و ساخت مجدد بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی، پاکسازی مناطق از آوار، بهسازی محیط زندگی، جلب مشارکت جوامع محلی و مردمی برای تسریع در روند بازگشت به جامعه و همچنین اولویت‌بندی بازسازی مناطق پرجمعیت یا در معرض خطرات ثانویه از جمله موارد کلیدی در این حوزه است. به گفته او، بازگشت سریع‌تر به روال عادی در جامعه، شامل ازسرگیری آموزش، بازسازی مدارس، تأمین لوازم آموزشی و برقراری خدمات دولتی، در کنار شفاف‌سازی اقدامات، نقش مهمی در جلب اعتماد عمومی خواهد داشت.
رئیس مرکز مدیریت شبکه در بخش دیگری از گفت‌وگو، بر لزوم آمادگی‌های عمومی در صورت احتمال شروع مجدد جنگ تأکید کرد و گفت: در این مسیر، آمادگی‌های فردی و خانوادگی از اهمیت بالایی برخوردار است. آموزش‌های پایه مانند کمک‌های اولیه، مقابله با آتش‌سوزی، خفگی، خونریزی، پناه‌گیری صحیح در هنگام انفجار یا حمله هوایی و شناخت علائم حملات شیمیایی یا بیولوژیک، باید در اولویت قرار گیرد. همچنین تهیه کیف اضطراری شامل اقلام ضروری برای سه تا پنج روز مانند مواد غذایی کنسروی، آب، دارو، چراغ‌قوه، باتری، رادیو، مدارک شناسایی و وسایل بهداشتی توصیه می‌شود.
وی افزود: در سطح خانوادگی، تعیین محل ملاقات اعضای خانواده در صورت جدایی، آموزش کودکان برای حفظ آرامش، نوشتن شماره تماس‌های ضروری و به خاطر سپردن آن‌ها از جمله اقدامات اساسی است. در سطح اجتماعی نیز ایجاد شبکه‌های ارتباطی محلی، آشنایی با مکان‌های امن و مراکز درمانی، مشارکت در مانورهای شهری، آموزش‌های همگانی از طریق رسانه‌ها، مدارس، مساجد و افزایش همبستگی اجتماعی از جمله اقدامات توصیه‌شده هستند.
او با تأکید بر اهمیت آمادگی روانی در زمان بحران گفت: آموزش تنفس عمیق، تکنیک‌های آرام‌سازی، حمایت از اعضای خانواده به‌ویژه کودکان و گروه‌های آسیب‌پذیر، حفظ امید و انگیزه، پرهیز از ترس‌افکنی و شایعه‌سازی و همچنین رفتارهای مبتنی بر منطق و آرامش، از جمله اقداماتی است که به افزایش تاب‌آوری فردی و اجتماعی کمک می‌کند.
در پایان، اعتماد با اشاره به اهمیت اطلاع‌رسانی صحیح و به‌موقع در بحران‌ها تأکید کرد: کسب اطلاعات از منابع رسمی و مورد اعتماد مانند صداوسیما، هلال احمر و فرمانداری‌ها بسیار مهم است. مردم باید خود را برای شرایط قطع ارتباط آماده کنند و از ابزارهایی مانند رادیوهای دستی یا پیام‌رسان‌های داخلی برای اطلاع‌رسانی جایگزین استفاده کنند.
