توجه بیشتر سینما به سلامت روان؛ گامی به سوی استانداردهای جهانی
همسو پزشکی: محمدرضا شالبافان، سرپرست دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، در برنامه پنجره باز، ویژه‌برنامه چهل و سومین جشنواره فیلم فجر، ضمن ابراز خرسندی از توجه سینماگران به موضوعات مرتبط با سلامت روان، بر لزوم بازنمایی علمی و دقیق این مسائل تأکید کرد.
وی اظهار کرد: جای خرسندی است که در آثار هنری امسال، دغدغه‌مندی نسبت به موضوعات سلامت روانی و اجتماعی به‌وضوح دیده می‌شد و تعداد قابل توجهی از فیلم‌ها به این مسائل پرداخته بودند. این امر نشان‌دهنده نگاه مسئولانه و دغدغه مند بسیاری از هنرمندان نسبت به آسیب‌های اجتماعی و مشکلات افراد در جامعه است.
شالبافان، به برخی کاستی‌ها در نمایش موضوعات روانپزشکی اشاره کرد و گفت: متأسفانه در برخی فیلم‌ها، اصول علمی در بازنمایی بیماران روانپزشکی، عملکرد روان‌پزشکان و روان‌شناسان، و موضوعاتی همچون خودکشی و اعتیاد، رعایت نشده بود. چنین رویکردهایی می‌تواند آسیب‌زا باشد و نیازمند دقت و اصلاح است.
وی افزود: سلامت روان یکی از مسائل مهم اجتماعی است و خوشبختانه در آثار هنری امسال، توجه به این موضوع به‌طور قابل ملاحظه‌ای دیده می‌شد. بسیاری از فیلم‌سازان با نگاهی دغدغه‌مند به آسیب‌های اجتماعی پرداخته و تلاش کرده بودند مشکلات افراد در جامعه را به تصویر بکشند. این امر نشان‌دهنده رویکرد مثبت و مسئولانه‌ای است که می‌تواند در افزایش آگاهی عمومی و کاهش انگ اجتماعی نسبت به مسائل روانپزشکی مؤثر باشد.
شالبافان تأکید کرد که بازنمایی مسائل روانپزشکی در سینما باید بر مبنای اصول علمی باشد و افزود: متأسفانه در برخی فیلم‌ها، بیماران روانپزشکی و حرفه‌های مرتبط با سلامت روان به‌درستی به تصویر کشیده نشده‌اند. همچنین، موضوعاتی مانند اعتیاد و مشکلات روانپزشکی می‌توانستند به شکل دقیق‌تر و اثرگذارتر ارائه شوند.
وی با اشاره به برخی کلیشه‌های رایج در فیلم‌های طنز، گفت: جای تعجب دارد که چرا برخی فیلم‌سازان همچنان از شوخی‌های بی مورد درباره بیماری‌های روانپزشکی و اصطلاحات نادرستی مانند “دیوانه” و “تیمارستان” استفاده می‌کنند. این نوع طنز نه تنها جذابیتی ندارد، بلکه موجب ناراحتی بیماران و تقویت انگ اجتماعی می‌شود.
وی به نمایش خشونت در برخی فیلم‌ها نیز اشاره کرد و گفت: تعدد صحنه‌های خشن مانند قتل، شلیک مستقیم یا استفاده از سلاح سرد در برخی فیلم‌ها می‌تواند اثرات منفی بر جامعه بگذارد. هرچند در ژانرهایی مانند فیلم‌های جنگی، بازنمایی خشونت ممکن است اجتناب‌ناپذیر باشد، اما در سایر آثار، باید ملاحظات مسئولانه‌ای در نظر گرفته شود.
وی همچنین بر اهمیت اعمال محدودیت‌های سنی برای فیلم‌های دارای صحنه‌های خشن تأکید کرد و افزود: باید هشدارهای مناسبی به مخاطبان داده شود تا والدین بتوانند تصمیم آگاهانه‌ای درباره تماشای این فیلم‌ها توسط فرزندانشان بگیرند.
سرپرست دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، از پررنگ بودن مصرف سیگار، قلیان و الکل در برخی آثار سینمایی انتقاد کرد و گفت: در برخی فیلم‌ها، این موارد نه تنها به‌عنوان یک آسیب اجتماعی مطرح نمی‌شوند، بلکه گاهی به‌عنوان راهکاری برای کاهش استرس شخصیت‌های داستان نمایش داده می‌شوند. این تصویرسازی می‌تواند موجب عادی‌سازی مصرف این مواد در جامعه شود.
شالبافان با تأکید بر لزوم تعامل میان سینماگران و متخصصان سلامت روان گفت: برای ارائه روایتی علمی و مسئولانه از مسائل روان‌شناختی، لازم است فیلم‌سازان با متخصصان این حوزه مشورت کنند. این همکاری می‌تواند به خلق آثاری منجر شود که علاوه بر جذابیت هنری، تأثیر مثبتی بر نگرش عمومی نسبت به سلامت روان داشته باشند.
وی ضمن قدردانی از توجه سینمای امسال به مسائل اجتماعی، ابراز امیدواری کرد که این روند با دقت و حساسیت بیشتری ادامه یابد و سینما بتواند نقشی مؤثر در ارتقای سلامت روان جامعه ایفا کند.
سرپرست دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت اعلام کرد که در بخش تجلی اراده ملی جشنواره چهل و سوم فیلم فجر، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، به همراه معاونت‌های بهداشتی و فرهنگی دانشجویی، فیلمی را که بهترین بازنمایی از موضوعات سلامت روانی داشته باشد، مورد تقدیر قرار خواهد داد.
وی با اشاره به نظارت دقیق بر فیلم‌های حاضر در بخش مسابقه جشنواره، گفت: در طول ۱۰ روز جشنواره، فیلم‌های مختلف از منظر سلامت روانی بررسی شدند. رقابت در این بخش بسیار تنگاتنگ بود و فیلم‌های متعددی به این موضوع پرداخته بودند.
دکتر شالبافان با تأکید بر اینکه امسال برای نخستین بار چنین اقدامی در جشنواره فجر انجام می‌شود، ابراز امیدواری کرد که این نگاه با حمایت سینماگران و دست‌اندرکاران صنعت فیلم، در سال‌های آینده گسترش یابد..
ین متخصص روانپزشکی، افزود: این انتخاب صرفاً یک گام اولیه است، چراغی که روشن شده تا اهمیت سلامت روان در سینما مورد توجه بیشتری قرار گیرد. در سطح جهانی، یکی از استانداردهای فیلم‌سازی این است که اگر اثری به موضوعات سلامت روان می‌پردازد، باید از نظر علمی و مسئولیت اجتماعی، استانداردهای مشخصی را رعایت کند.
سرپرست دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت در ادامه بر لزوم تعامل بیشتر سینماگران با متخصصان حوزه سلامت روان تأکید کرد و گفت: اگر سینما بتواند مسائل روانپزشکی را به‌درستی و مسئولانه نمایش دهد، می‌تواند در آگاهی‌بخشی به جامعه و کاهش انگ بیماری‌های روانپزشکی نقش مؤثری ایفا کند. امیدواریم که این مسیر با مشارکت هنرمندان و متخصصان به شکل هدفمندتری ادامه یابد.
به نقل از وبدا وی در پایان، ضمن تشکر از فیلم‌سازانی که با نگاهی دقیق و علمی به سلامت روان پرداخته‌اند، از همه فعالان حوزه سینما دعوت کرد تا با حساسیت بیشتری در روایت مسائل روان‌شناختی عمل کنند و سینما را به بستری برای ارتقای سلامت روان جامعه تبدیل کنند.
