زنگ خطر مصرف دخانیات به صدا در آمد
گزارش خبرنگار خبرگزاری مهر، محمدرضا مسجدی دبیر کل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات، در نشست خبری جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران که در محل دفتر مرکزی جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات به مناسبت «هفته ملی بدون دخانیات» برگزار شد، گفت: امروزه شاهد افزایش مصرف دخانیات در میان دختران، پسران، نوجوانان و جوانان هستیم و این موضوع به یک چالش جدی در حوزه سلامت عمومی تبدیل شده است.
به گفته مسجدی، حدود ۲۰ تا ۲۲ درصد مردان کشور مصرف‌کننده دخانیات هستند، در حالی‌که این رقم در میان زنان هنوز کمتر از ۵ درصد است.
وی با تأکید بر ارزشمند بودن این آمار در مقایسه با بسیاری از کشورها، گفت: این وضعیت نتیجه فرهنگ سنتی و نقش کلیدی مادران در خانواده است که باید حفظ شود.
وی با اشاره به نقش سودجویانه مافیای دخانیات در هدف قرار دادن زنان و دختران، خواستار هوشیاری خانواده‌ها شد و گفت: مافیا به دنبال سود است، اما ما باید به دنبال سلامت فرزندان‌مان باشیم. سلامت، محور اصلی رفاه هر جامعه‌ای است، فارغ از جایگاه اقتصادی یا محل زندگی است.
دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات در پایان با تأکید بر تلاش دولت، مجلس و سایر نهادهای حاکمیتی برای حل مشکلات روزمره مردم، خاطرنشان کرد: همه باید در جهت حفظ سلامت جامعه تلاش کنیم؛ چرا که دخانیات تهدیدی جدی برای آینده کشور است.
دخانیات و بیماری‌های غیرواگیر زنگ خطر شد
وی ضمن تاکید بر نقش خانواده‌ها، به‌ویژه مادران، در پیشگیری از این معضل، گفت: مافیاهای دخانیات با هدف سودجویی، دختران و زنان را به‌طور مستقیم هدف قرار داده‌اند، اما ما باید سلامت فرزندان‌مان را در اولویت قرار دهیم.
به گفته مسجدی، بر اساس آمارهای موجود، حدود ۲۰ تا ۲۲ درصد مردان کشور مصرف‌کننده دخانیات هستند و این رقم برای زنان هنوز زیر ۵ درصد است؛ آماری که در مقایسه با بسیاری از کشورها ارزشمند است و باید حفظ شود.
وی افزود: سلامت جامعه موضوعی فراتر از موقعیت اقتصادی است؛ باید برای حفظ آن از هر ابزار و روشی استفاده کنیم.
مسجدی با اشاره به نقش دخانیات در بروز بیماری‌های غیرواگیر، افزود: پنج بیماری اصلی که عامل بیش از ۷۰ درصد مرگ‌ومیر در جهان هستند شامل بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان، بیماری‌های مزمن تنفسی، دیابت و اختلالات روانی‌اند. در کشور ما نیز بر اساس آمار سال ۱۴۰۳، از مجموع ۴۵۰ هزار مرگ ثبت‌شده، ۱۳۵ هزار مورد ناشی از سکته مغزی بوده که سهم بزرگی از آن به مصرف دخانیات و سبک زندگی ناسالم برمی‌گردد.
مسجدی با اشاره به سیاست‌های دولت در برنامه هفتم توسعه و اولویت سلامت در دیدگاه رئیس‌جمهور، که خود دارای تخصص پزشکی است، تصریح کرد: سلامت یک رکن اساسی حاکمیت است و نمی‌توان آن را از دیگر بخش‌ها مانند انرژی، اقتصاد و امنیت جدا دانست.
به گفته وی؛ سرمایه‌گذاری در پیشگیری از بیماری‌ها، نه‌تنها هزینه‌های درمان را کاهش می‌دهد، بلکه به پایداری اجتماعی نیز کمک می‌کند.
وی تأکید کرد: سازمان جهانی بهداشت به‌عنوان پرچمدار سلامت در دنیا نیز بارها هشدار داده که برای مقابله با این پنج بیماری اصلی، پیشگیری باید اولویت نخست کشورها باشد.
مسجدی ادامه داد: اگر امروز برای پیشگیری هزینه نکنیم، فردا باید چندین برابر آن را صرف درمان کنیم.
هشدار درباره هزینه‌های سنگین درمان
دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات، گفت: هزینه‌های سلامت و درمان کشور در حالی روز به روز افزایش می‌یابد که گروهی خاص از این کاسه بیشترین سود را می‌برند و فشار آن بر دوش مردم و نظام سلامت باقی می‌ماند.
وی با اشاره به روند فزاینده ابتلاء به سرطان، اظهار داشت: بر اساس مطالعات اخیر، سالانه حدود ۱۵۰ هزار مورد جدید سرطان در کشور ثبت می‌شود. هر بیمار سرطانی، همانند یک زلزله خاموش، خانواده‌ای را درگیر بحران مالی، عاطفی و روانی می‌کند.
مسجدی با بیان اینکه برخی داروهای درمان سرطان تا ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان هزینه دارند، گفت: کدام خانواده‌ای توان پرداخت چنین هزینه‌هایی را دارد؟ چند بیمارستان و مرکز درمانی می‌توانند این بار سنگین را تاب بیاورند؟ پس وظیفه ما چیست؟ بدون تردید، اولویت باید پیشگیری باشد.
وی با اشاره به قانون جامع کنترل دخانیات مصوب سال ۱۳۸۵ گفت: این قانون با وجود نواقص، یکی از کامل‌ترین قوانین جهان در زمینه کنترل مصرف دخانیات است و آئین‌نامه‌ها و برنامه‌های اجرایی کاملی برای آن تدوین شده، اما متأسفانه در اجرا و نظارت ضعیف عمل شده است.
دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات با اشاره به ماده ۳ قانون که هرگونه تبلیغ، حمایت و تشویق مستقیم یا غیرمستقیم از دخانیات را ممنوع می‌داند، افزود: با این حال هنوز بهترین مغازه‌ها ویترین تبلیغ محصولات دخانی هستند و حتی در صدا و سیما یا سینما، به‌صورت غیرمستقیم شاهد ترویج آن هستیم.
وی هشدار داد: طبق آمار رسمی وزارت بهداشت، در بازه زمانی ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰، مصرف دخانیات در میان دختران ۱۳ تا ۱۵ ساله با رشد ۱۳۵ درصدی مواجه بوده است.
وی گفت: این یک زنگ خطر جدی است. وقتی نسل نوجوان ما هدف اصلی مافیای دخانیات قرار می‌گیرد و حمایت قانونی اجرایی نمی‌شود، آینده سلامت کشور با تهدیدی بزرگ روبه‌روست.
مسجدی تأکید کرد: مصرف دخانیات فقط یک انتخاب فردی نیست؛ یک بحران ملی است که هزینه‌های درمانی، اقتصادی، اجتماعی و روانی آن تمام کشور را درگیر می‌کند. زمان آن رسیده که اجرای قوانین سلامت، اولویت قطعی همه نهادها و دستگاه‌ها باشد.
هشدار درباره آینده دختران کشور؛ سیگار جای ساندویچ را گرفته است
وی افزود: دختران امروز ما، مادران نسل آینده هستند. هر سال که از اجرای ناقص قوانین دخانیات می‌گذرد، با افزایش نگران‌کننده‌ای در مصرف دخانیات میان نوجوانان مواجه هستیم. بر اساس آمار رسمی، از سال ۱۳۸۵ تا کنون، مصرف در میان دختران نوجوان با نرخ‌های تصاعدی روبه‌رو بوده و این زنگ خطر جدی برای سلامت نسل آینده است.
وی ادامه داد: اگر هر سال فقط ۱۰ درصد به مصرف اضافه شود، در کمتر از دو دهه شاهد رشد ۲۰۰ درصدی خواهیم بود. این آمارها، فریاد خاموشی هستند که نیازمند اقدام فوری و هماهنگ از سوی حاکمیت، قانون‌گذاران، و بدنه اجرایی کشور است.
مسجدی با اشاره به نشست اخیر با اتاق اصناف ایران اظهار داشت: یکی از مسئولان حاضر در جلسه به من گفت؛ چرا امروز دخانیات تا این اندازه در مغازه‌ها، کیوسک‌ها، فروشگاه‌های زنجیره‌ای و حتی در محلات کوچک در دسترس است؟ واقعیت این است که توزیع دخانیات آن‌چنان گسترده شده که دسترسی به سیگار، از تهیه یک وعده غذای ساده آسان‌تر شده است.
وی در ادامه با مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته افزود: در بسیاری از کشورها، تهیه سیگار نیازمند زمان، احراز هویت و محدودیت سنی جدی است؛ اما در کشور ما دسترسی آزاد، شبانه‌روزی و بی‌قید به دخانیات وجود دارد، و این یعنی نقض آشکار ماده ۳ قانون جامع کنترل دخانیات.
مسجدی با بیان اینکه «ما با جنگی خاموش در محلات روبه‌رو هستیم» تأکید کرد: ما باید در محله‌ها، برنامه‌ریزی و ساختار مناسب برای مقابله با عرضه بی‌رویه دخانیات داشته باشیم. امروز تکنولوژی، تبلیغات پنهان، و حتی سیگارهای مجازی (الکترونیکی) به ابزارهایی برای به دام انداختن نوجوانان و جوانان تبدیل شده‌اند.
وی خطاب دستگاه‌های مسئول گفت: این یک مطالبه واقعی است، نه یک دغدغه شخصی. نباید اجازه دهیم سودجویی عده‌ای، سلامت جامعه را قربانی کند. نمایندگان مجلس، دستگاه‌های نظارتی و اجرایی، اصناف، و رسانه‌ها باید دست در دست هم دهند تا از سلامت نسل آینده صیانت شود.
لزوم اقدام ملی برای حفظ سلامت نسل آینده
دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات، گفت: کمپانی‌های بین‌المللی پس از آن‌که در کشورهای توسعه‌یافته با محدودیت قانونی و فرهنگی مواجه شدند، به کشورهای در حال توسعه از جمله ایران روی آوردند و محصولات جدید خود را با ادعای کاهش عوارض و وابستگی وارد بازار کردند.
وی ادامه داد: این محصولات که گاه با طعم‌دهنده‌ها و مواد افزودنی همراه هستند، نه‌تنها ضرر کمتری نسبت به سیگار ندارند، بلکه در بسیاری موارد خطرناک‌ترند.
مسجدی ادامه داد: دستگاه‌های گرم‌کننده تنباکو که به نام «سیگارهای نوین ویپ» شناخته می‌شوند، کارکرد طبیعی تنفس را مختل می‌کنند و به‌ویژه نسل جوان، مخصوصاً دختران، هدف اصلی این طراحی‌ها هستند.
مسجدی با اشاره به سرمایه‌گذاری برخی افراد در حوزه درمان و در عین حال حضور در تجارت دخانیات هشدار داد: متأسفانه در کشور ما مشاهده می‌شود که بعضی افراد که در بیمارستان‌ها و حوزه سلامت سرمایه‌گذاری کرده‌اند، به شکل همزمان در زنجیره عرضه دخانیات نیز فعال هستند. این در حالی‌ست که بر اساس دستورالعمل‌های سازمان بهداشت جهانی، هرگونه ارتباط مراکز آموزشی، فرهنگی و ورزشی با صنایع دخانی به‌طور کامل ممنوع است.
وی با استناد به آمار داخلی گفت: در ایران سالانه حدود ۷۵ میلیارد نخ سیگار مصرف می‌شود. اگر میانگین قیمت هر نخ را ۴۰ هزار ریال (۴ هزار تومان) در نظر بگیریم، با یک محاسبه ساده به گردش مالی چند ده هزار میلیارد تومانی در این صنعت می‌رسیم. این رقم معادل بودجه بسیاری از پروژه‌های عمرانی و سلامت‌محور کشور است.
مسجدی افزود: نیمی از این مبلغ می‌توانست صرف توسعه زیرساخت‌های سلامت، تجهیز بیمارستان‌ها، ارتقای آموزش سلامت و پیشگیری از بیماری‌های مزمن شود. به جای اینکه مردم هزینه‌های درمانی چند صد میلیون تومانی برای سرطان و بیماری‌های قلبی پرداخت کنند، باید با رویکرد پیشگیرانه، جلوی بحران گرفته شود.
وی با تأکید بر تجربه جهانی در این زمینه اظهار داشت: آمریکایی‌ها از سال ۱۹۶۵ به‌صورت رسمی مبارزه با دخانیات را آغاز کردند و اکنون با گذشت بیش از ۶۵ سال، ۹۰ درصد زیرساخت‌های تجاری و تبلیغاتی مرتبط با دخانیات را کنترل کرده‌اند. کشورهایی مانند استرالیا، انگلستان، و فرانسه نیز با اجرای قانون بسته‌بندی ساده، ممنوعیت تبلیغات، افزایش مالیات و آگاهی عمومی، مصرف دخانیات را به پایین‌ترین سطح رسانده‌اند.
یک میلیون قربانی خاموش دخانیات؛ زنگ هشدار جدی برای دولت سلامت‌محور
میحذی ادامه داد: در حال حاضر حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر از مردم بی‌گناه کشور ما به‌صورت مستقیم در معرض خطرات ناشی از مصرف یا مواجهه با دود دخانیات قرار دارند؛ افرادی که هیچ گناهی ندارند، جز اینکه کنار کسی زندگی می‌کنند که دخانیات مصرف می‌کند.
وی افزود: ادعای صنایع درباره مصرف سالانه ۷۰ میلیارد نخ سیگار در ایران، نه‌تنها قابل تأمل است، بلکه بر اساس فرمول‌های رسمی سازمان بهداشت جهانی، نشان‌دهنده عمق فاجعه است. اگر این رقم را بر جمعیت مصرف‌کننده تقسیم کنیم، عددی حیرت‌انگیز و نگران‌کننده به‌دست می‌آید. ما نمی‌دانیم چند درصد از این مصرف، محصول قاچاق یا واردات غیرقانونی است، اما چیزی که مشخص است، این است که بخش بزرگی از این سیگارها، تولید داخل نیستند.
مسجدی خاطرنشان کرد: در حالی که وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو موفق شده‌اند بیش از ۹۴ درصد داروهای کشور را در داخل تولید کنند و مواد اولیه از معتبرترین منابع تهیه می‌شود، تنها کالایی که از ابتدای انقلاب تاکنون در همه تحریم‌ها و بحران‌ها بدون وقفه وارد کشور شده، سیگار است! از مواد اولیه گرفته تا اسانس‌های معطر و دستگاه‌های تولید و بسته‌بندی است.
وی با انتقاد از ضعف در کنترل واردات و مبارزه با قاچاق گفت: طبق برآورد رسمی، حدود ۳۵ تا ۴۰ میلیارد نخ سیگار در کشور تولید می‌شود، که از این تعداد، تنها ۱۵ تا ۲۰ میلیارد آن توسط شرکت‌های داخلی تولید می‌شود. به‌عبارت دیگر، بین ۶۵ تا ۷۰ درصد سیگاری که در کشور مصرف می‌شود، منشأ خارجی دارد و این یعنی سود و ضرر در جای اشتباهی تقسیم می‌شود.
مسجدی با اشاره به اظهارات مقام‌های آمریکایی گفت: یکی از سناتورهای ایالات متحده ۳۰ سال پیش گفته بود که برای مقابله با ملت ایران نیازی به جنگ نیست، کافی است بذر نابودی را در داخل بکاریم. امروز همان سیاست در حال اجراست. مگر نه اینکه یکی از ابزارهای اصلی آن، صادرات مرگ خاموش از طریق دخانیات است؟
وی با اشاره به شرایط بغرنج سلامت در کشور گفت: بیماران سرطانی، خانواده‌هایی که برای تهیه یک دارو باید صدها میلیون تومان هزینه کنند، و کودکانی که در معرض دود دخانیات هستند، همگی در صف قربانیان این وضعیت قرار دارند. با وجود چنین شرایطی، ما از دولتی که ریاست آن بر عهده پزشکی متخصص است و بسیاری از وزرای آن سابقه پزشکی دارند، انتظار داریم جدی‌تر، مسئولانه‌تر و صریح‌تر در این حوزه عمل کنند.
وی در پایان تأکید کرد: این مسئله تنها یک دغدغه بهداشتی نیست، بلکه یک بحران ملی است. ما نمی‌توانیم بیش از این شاهد رشد خاموش مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌هایی باشیم که ریشه در مصرف دخانیات دارند. امروز زمان اقدام قاطع، شفاف و ملی برای نجات جان انسان‌هاست.
