هشدار جهانی و تلاش‌های استانی برای مهار بیماری مالاریا در خوزستان
خبرگزاری مهر – گروه استانها، محراب علوی: در حالی که جهان با چالش‌های فزاینده بیماری‌های عفونی دست‌وپنجه نرم می‌کند، مسئولان بهداشتی در استان خوزستان ایران از تلاش‌های گسترده برای کنترل مالاریا، یکی از کشنده‌ترین بیماری‌های انگلی، خبر می‌دهند. مهرداد شریفی، رئیس مرکز بهداشت خوزستان و سرپرست معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اهوازدر این زمینه اعلام کرد که در سال گذشته بیش از ۲۷ هزار و ۹۰۰ مورد بیماریابی برای شناسایی افراد مشکوک به مالاریا در این استان انجام شده است.
به گفته شریفی، پنج مورد ابتلاء به مالاریا در سال گذشته شناسایی و به‌صورت رایگان درمان شدند. وی افزود: در حال حاضر، ۴۰ مرکز درمانی در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشت شهرستان‌های تابعه دانشگاه علوم پزشکی اهواز به ارائه خدمات رایگان برای بیماران مبتلا به مالاریا مشغول هستند.
این مراکز بخشی از استراتژی جامع ایران برای حذف مالاریا تا سال ۲۰۲۵ هستند، هدفی که با حمایت سازمان جهانی بهداشت (WHO) پیگیری می‌شود.
مالاریا، بیماری انگلی ناشی از انگل‌های پلاسمودیوم که از طریق نیش پشه آنوفل منتقل می‌شود، همچنان یکی از معضلات اصلی سلامت عمومی در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری جهان است. این بیماری با علائمی چون تب، لرز، تعریق، خستگی و درد عضلانی ظاهر می‌شود و در موارد شدید می‌تواند به عوارض خطرناکی مانند تورم مغز، نارسایی کلیه و کم‌خونی شدید منجر شود.
هشدار جهانی
در سطح جهانی، نگرانی‌ها درباره بازگشت مالاریا به‌عنوان یک تهدید جدی سلامت عمومی رو به افزایش است. دکتر ساسان موگهی، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اهواز با استناد به گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت هشدار داد که روند کاهشی ابتلاء به مالاریا که بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ مشاهده شده بود، در سال‌های اخیر معکوس شده است.
موگهی اظهار کرد: در سال ۲۰۲۲، حدود ۲۵۰ میلیون مورد ابتلاء به مالاریا و ۶۸۰ هزار مرگ ناشی از این بیماری در جهان گزارش شد که نشان‌دهنده افزایش نگران‌کننده‌ای نسبت به سال قبل است. او تغییرات اقلیمی، افزایش مقاومت دارویی انگل‌های مالاریا و کاهش منابع مالی برای برنامه‌های کنترل بیماری را از عوامل اصلی این روند رو به رشد دانست.
این متخصص بیماری‌های عفونی تأکید کرد که مسافران به مناطق پرخطر از جمله برخی نواحی خوزستان باید اقدامات پیشگیرانه‌ای مانند استفاده از پشه‌بند، پوشیدن لباس‌های پوشیده و مصرف داروهای پیشگیری‌کننده را جدی بگیرند. وی افزود: علائم مالاریا ممکن است به‌صورت دوره‌ای بروز کنند، به‌طوری که بیمار یک روز علامت‌دار و روز بعد بدون علامت است. این ویژگی تشخیص زودهنگام را دشوار می‌کند و اهمیت آزمایش‌های تشخیصی سریع را افزایش می‌دهد.
خوزستان با آب‌وهوای گرم و مرطوب و وجود آب‌های راکد، نیزارها و مانداب‌ها، محیطی مناسب برای تکثیر پشه آنوفل فراهم می‌کند. شریفی در این باره گفت: پشه آنوفل در مناطقی که آب راکد وجود دارد، تخم‌گذاری می‌کند و این موضوع به‌ویژه در مناطق روستایی و حاشیه‌ای خوزستان یک چالش جدی است.
برای مقابله با این مشکل، مرکز بهداشت خوزستان برنامه‌های گسترده‌ای از جمله سم‌پاشی مناطق پرخطر، توزیع پشه‌بندهای آغشته به حشره‌کش و آموزش جوامع محلی را اجرا می‌کند. شریفی افزود: ما در کنار بیماریابی فعال، تلاش می‌کنیم با همکاری سایر نهادها، مانند سازمان‌های مدیریت آب، از تجمع آب‌های راکد جلوگیری کنیم.
با این حال، چالش‌های متعددی پیش روی این تلاش‌ها قرار دارد. کمبود منابع مالی، به‌ویژه در مناطق محروم و تأثیرات تغییرات اقلیمی که منجر به افزایش دما و بارندگی‌های غیرمنتظره شده، کنترل پشه‌های ناقل را دشوارتر کرده است. علاوه بر این، مهاجرت‌های فصلی کارگران از مناطق مالاریاخیز کشورهای همسایه، مانند پاکستان و افغانستان، خطر ورود موارد جدید بیماری به خوزستان را افزایش داده است.
تلاش‌های جهانی و چشم‌انداز آینده
سازمان جهانی بهداشت در سال‌های اخیر بر استراتژی‌های چندجانبه برای حذف مالاریا تأکید کرده است. این استراتژی‌ها شامل دسترسی به تشخیص سریع، درمان مؤثر، توزیع گسترده پشه‌بند و توسعه واکسن‌های جدید است. واکسن RTS,S که در سال ۲۰۱۵ معرفی شد و در برخی کشورهای آفریقایی مورد استفاده قرار گرفت، گام مهمی در این مسیر بود اما اثربخشی محدود آن همچنان نیاز به راهکارهای مکمل را برجسته می‌کند.
در ایران، برنامه حذف مالاریا که از دهه ۱۹۵۰ آغاز شده، موفقیت‌های چشمگیری داشته است. با این حال، نزدیکی جغرافیایی به کشورهای با شیوع بالای مالاریا و افزایش موارد جهانی، ضرورت هوشیاری مداوم را نشان می‌دهد. موگهی در این باره گفت: حذف مالاریا در ایران یک دستاورد بزرگ خواهد بود اما حفظ این وضعیت نیازمند همکاری‌های منطقه‌ای و سرمایه‌گذاری پایدار است.
کارشناسان تأکید دارند که برای مهار مالاریا در خوزستان و جلوگیری از تبدیل شدن آن به یک بحران گسترده‌تر، اقدامات فوری لازم است. این اقدامات شامل تقویت زیرساخت‌های بهداشتی در مناطق روستایی، افزایش بودجه برای برنامه‌های پیشگیری و کنترل، و آموزش عمومی برای افزایش آگاهی درباره علائم و راه‌های پیشگیری از بیماری است.
شریفی در پایان گفت: ما متعهد به ادامه تلاش‌ها برای حذف مالاریا هستیم اما این هدف تنها با همکاری مردم و نهادهای مختلف محقق می‌شود. از همه شهروندان می‌خواهیم در صورت مشاهده علائم مشکوک، سریعاً به مراکز درمانی مراجعه کنند.
در حالی که خوزستان و جهان با تهدید رو به رشد مالاریا مواجه هستند، هماهنگی بین تلاش‌های محلی و جهانی بیش از پیش اهمیت یافته است. موفقیت در این نبرد نه‌تنها به منابع مالی و فناوری، بلکه به آگاهی و مشارکت عمومی بستگی دارد.
